Bardzo często ludzie obserwują u siebie następujący związek: po poczuciu zapachu w ich umyśle rozpoczyna się odtwarzanie konkretnego wspomnienia. Dlaczego tak się dzieje i z czym to jest związane? Czy zapach są aż tak ważnym elementem życia człowieka?
Pamięć zmysłowa
Ludzki mózg działa w ten sposób, że gdy jeden ze zmysłów zostanie pobudzony do odtwarzania wspomnień, to zaraz po tym procesie zostają pobudzone pozostałe zmysły. Wspomnienia związane z zapachami są jednymi z najtrwalszych.
Naukowcom od dawna sen z powiek spędza neurologiczny mechanizm zjawiska, które polega na przywróceniu całego zdarzenia z przeszłości na podstawie doznania zapachu z nim związanego lub usłyszenie muzyki, która była wtedy w tle wydarzenia. Istotą badań jest poszukiwanie odpowiedzi na pytania takiej jak: dlaczego po poczuciu zapachu perfum, które były używane przez bliską osobę nagle w umyśle odtwarzają się wspomnienia związane z tą osobą? Dlaczego zapachy potraw potrafią przywrócić wspomnienia dzieciństwa?
Przeczytaj także wpływ zapachu na nasze emocje
Badania Collegium Uniwersyteckiego w Londynie
Naukowcy postanowili odkryć dlaczego zapachy przywołują wspomnienia i zaobserwowali, że zależne jest to od sposobu w jaki mózg scala bodźce różnych zmysłów i zapisuje w postaci wspomnień.
Badacze nieco inaczej sformowali swój problem badawczy i zadali sobie pytanie: Czy wspomnienie, danego wydarzenia, może przywołać, związany z nim, zapach?
W czasie trwania doświadczenia uczestnikom przedstawiano ilustracje wraz z przypadkowym zapachem. Proszono ich, aby w swojej wyobraźni stworzyli związek pomiędzy obrazem a zapachem. Przykładowo, gdy uczestnik otrzymał zdjęcie młodej kobiety oraz poczuł zapach róż w jego umyśle tworzył się obraz zakochanej kobiety, która otrzymała bukiet kwiatów od ukochanego.
Kolejnym etapem testów była prezentacja serii ilustracji przedstawionych wcześniej oraz nowych. W tej części badania pacjenci nie czuli żadnych zapachów. Zadaniem uczestników było określenie, który obrazek był już wcześniej pokazany. Aktywność mózgu była rejestrowana i analizowana w czasie trwania tego procesu za pomocą rezonansu magnetycznego.
Wyniki badań
Z analizy mózgu wynikało, że przeglądanie znanych ilustracji pobudzało do działania hipokamp, który scala wspomnienia oraz obszar, który odpowiada za przetwarzania bodźców węchowych. Działo się tak mimo tego, że żaden z zapachów w tym czasie nie był wyczuwalny w pomieszczeniu.
Według badanych nie starali się oni przypomnieć sobie zapachu, lecz historii jaką stworzyli w pierwszym etapie doświadczenia. Nie zarejestrowano również zmian w oddechu, które występują podczas rozpoznawania zapachów.
Autorzy są pewni, że ośrodki węchowe w mózgu są niezbędne do rekonstrukcji wspomnień. Wynikiem ich bada jest to, że wspomnienia są zlepkiem wszystkich zmysłów i aby przywołać jakieś wystarczy tylko jedno doznanie – wzrokowe, słuchowe lub zapachowe.
Ciekawostką jest, że to właśnie wspomnienia zapachowe są tymi najtrwalszymi. Zdolność pamięci obrazowej zaciera się po kilku dniach, a nawet czasami po kilku godzinach, w czasie gdy wspomnienia zapachowe pozostają trwałe nawet przez rok.